Overal Art Nouveau

Overal Art Nouveau

Art nouveau. We hebben allemaal de kunstzinnige term al wel eens gehoord, maar weten we ook wat de stroming precies inhoudt? Geen nood, want wees er maar zeker van dat er in 2023 geen ontkomen aan zal zijn. 2023 wordt het jaar van de art nouveau.  Denk maar aan Brussel, 130 jaar na de inhuldiging van het iconische hotel Tassel van architect Victor Horta kun je samen met Urban en visit.brussels de status van Brussel als hoofdstad van de art nouveau vieren.

Revival

Er staan dit jaar tal van initiatieven gepland. Uiteraard kunnen we niet om Victor Horta heen, die met hotel Tassel een van de eerste architecturale art nouveau-gebouwen uit de geschiedenis concipieerde. Brussel trekt alle registers open om art nouveau opnieuw op de radar te plaatsen: parels van architectuur die hun deuren openen voor het publiek, werfbezoeken, lezingen, tentoonstelling, workshops en rondleidingen door de stad moeten voor een revival van de stroming zorgen. Een revival die zich binnenkort misschien zelfs ook vertaalt in de bouw van onze woningen of de inrichting van ons interieur. Maar wat is art nouveau nu precies, hoe herkennen we deze stroming en wat is het verschil met art deco?

What’s in a name

Art nouveau, Jugendstil, Wiener Secession of Liberty Style… Er zijn heel wat termen voor wat eigenlijk dezelfde stijl is. De namen zijn beïnvloed door specifieke regio’s, maar doorheen Europa komen dezelfde elementen overal terug. Herkenbaar zijn de sierlijk golvende lijnen, zachte kleuren, vogel- en natuurmotieven en de voorliefde voor zwierige ornamenten. De stijl ontwikkelde zich vooral tussen 1890 en 1914 en is niet alleen terug te vinden in architectuur, maar ook in meubels, interieurelementen, boeken, glaskunst en sierraden.

Deco-ratie

Slaat art deco dan meer op het ‘decorerende’ effect? Niet meteen. Om het onderscheid tussen beide stromingen weer te geven, volstaat het om twee zaken te onthouden. Art deco ontstond pas in een latere fase, meer bepaald tussen 1920 en 1940, in een reactie op art nouveau. Golvende tierlantijntjes werden rechtgetrokken en geometrische vormen werden geïmplementeerd. Denk maar aan de Basiliek van Koekelberg, een van de beste voorbeelden van art deco. Daartegenover vormt het Muziekinstrumentenmuseum het schoolvoorbeeld van art nouveau. Beide stijlen overlappen echter ook vaak waardoor er niet altijd een afgelijnd onderscheid gemaakt kan worden. Victor Horta bijvoorbeeld ruilde bij het ontwerpen van het Paleis voor Schone Kunsten de art nouveau in voor art deco.

Invloed uit het Oosten

De denkpiste dat art nouveau een stijl is die exclusief bij Europa past, wordt vaak ook doorprikt omdat vele kunstenaars duiden op de invloed van het Oosten, zeker uit Japan. Siegfried Bing, een invloedrijke kunsthandelaar die met de Parijse galerij L’Art nouveau zijn naam gaf aan de stijl, was erg onder de indruk van de kunst en cultuur in Japan. Hij bracht de Oosterse kunst binnen in zijn galerij waardoor sommigen zelfs beweren dat de vloeiende lijn van art nouveau geïnspireerd is door ‘de grote golf van Kanagawa’, een houtsnede van een toonaangevend Japans kunstenaar.

Place to be

Parijs en Brussel namen in Europa het voortouw om art nouveau op de kaart te zetten. Wie in 2023 in Brussel gaat wandelen mag zeker de Vanderschrickstraat in Sint-Gillis en de Sint-Bonifatiuswijk in Elsene niet vergeten. Beide straten kennen respectievelijk 17 en 11 huizen die volledig gebouwd werden binnen art nouveau. Architect van dienst is Ernest Blerot, die in zijn korte carrière meer dan 60 art nouveau huizen liet bouwen.
 

Sinds 2013 vieren we op 10 juni jaarlijks de ‘Wereld Art Nouveau Dag’, een datum die niet toevallig werd gekozen. Twee pioniers van de art nouveau, Antoni Gaudi en Ödön Lechner, stierven op 10 juni. Ter nagedachtenis kun je op 10 juni 2023 alvast een mooie uitstap naar Brussel plannen.