Het belang van een veilige aannemer

Het belang van een veilige aannemer

Veiligheid is een belangrijk issue in de bouw. De Confederatie Bouw zette daarrond in 2019 de nog steeds lopende campagne Safety My Priority op. De bedoeling van die campagne is het aantal arbeidsongevallen in de bouwsector omlaag te krijgen. Bouwbedrijven die dat charter ondertekenen, verschijnen bovenaan de lijst Build Your Home wanneer bouwdames- en heren een aannemer zoeken. Maar waarom is het ook voor u als consument belangrijk om met een bouwbedrijf te werken dat van veiligheid een prioriteit maakt? We legden via een veilige verbinding contact met Marc De Wilde, sociaal adviseur bij de Confederatie Bouw.

Wat zijn de meest voorkomende ongevallen/grootste risico's in de woningbouw?

Niet alleen in de woningbouw, maar algemeen in de bouwsector, zijn valgevaar van beperkte hoogte (minder dan 2,5 m) en struikelen of verstappen de grootste oorzaken van arbeidsongevallen op de werf. Dit soort ongevallen genereert dan wel meestal geen langdurige arbeidsongeschiktheid, maar komen op jaarbasis wel zeer frequent voor.

Heel vaak vinden die ongevallen plaats door slordigheden: rondslingerend gereedschap, bouwmateriaal, of zelfs bouwafval dat al afgevoerd had moeten zijn. Hét preventiemiddel bij uitstek is dus: een ordelijke en nette werf!

Welke gevolgen heeft een mogelijk arbeidsongeval voor de bouwheer?

Bouwdames- en heren die met kleinere aannemers in zee gaan – aannemers met maar een of twee ploegen – lopen het risico op vertraging in de realisatie. Want er heerst een enorme schaarste in de sector: een ervaren vervanger vindt u niet in een handomdraai. Vaak staat er in de aannemingscontracten wel een uitvoeringstermijn, die gedekt is door een boeteclausule bij elke dag dat de aannemer die termijn niet haalt. De aannemer heeft er dus alle belang bij om deze te respecteren. En in het verlengde daarvan: onder andere ook voor een veilige werkplek te zorgen.

Bij welke bouwwerken is een veiligheidscoördinator verplicht en wat is zijn of haar rol?

Vanaf het moment dat twee of meer aannemers actief zijn op een werf - tegelijk óf achtereenvolgens – moet een veiligheidscoördinator ten tonele verschijnen. Die buigt zich al in de ontwerpfase over veiligheid en welzijn. Hij of zij bewaakt mee de indeling van het gebouw en de te gebruiken plaatsingstechnieken en materialen.

Eens de werf start, is er een veiligheidscoördinator verwezenlijking nodig, die eventueel dezelfde persoon kan zijn als de veiligheidscoördinator ontwerp. Op basis van het lastenboek en de werkplanning brengt hij of zij alle risico’s in kaart en analyseert ze. Dat mondt dan uit in een veiligheids- en gezondheidsplan.

De veiligheidscoördinator brieft vervolgens alle aannemers in een coördinatiestructuurvergadering. Nadat de eerste spade in de grond is gegaan, brengt hij op regelmatige tijdstippen een bezoek aan de werf en ziet erop toe dat de uitvoerende aannemers en hun werknemers de richtlijnen uit het veiligheids- en gezondheidsplan naleven. Hij of zij noteert alle werkpunten en gebreken in een coördinatielogboek en stelt van elk bezoek een verslag op. Die verslagen zijn een feedbackinstrument voor zowel de aannemer(s) als de bouwheer.

Het is een misvatting dat de veiligheidscoördinator een politionele of verbaliserende functie heeft. Maar zijn dagboek en verslagen zijn wél officiële documenten die bij latere betwistingen als referentiepunt kunnen dienen in procedures.

In het algemeen moet een veiligheidscoördinator ook de fameuze drieledige preventiehiërachie in het bouwproces bewaken. We lichten dit toe aan de hand van een praktisch voorbeeld: het gevaar op inademen van kwartsstof.

1. In eerste instantie moeten de op een werf aanwezige actoren, via organisatorische maatregelen, het risico aan de bron zo veel mogelijk trachten uit te schakelen of beperken. Om het ontstaan van kwartsstof te vermijden, dient nagedacht over hoe arbeiders zo min mogelijk stenen zouden moeten zagen of slijpen. Een oplossing ligt dan onder andere in het bestellen van ook halve, een derde- en kwartformaten van de bouwstenen. 
2. Op het niveau van de collectieve beschermingsmiddelen (de CBM’s) onderstreept de veiligheidscoördinator het belang van de wettelijk verplichte afzuig- of vernevelingsmechanismen voor slijp- of boormachines. Zo worden omstanders op de werf – die niet betrokken zijn bij die activiteit – niet nodeloos in gevaar gebracht.
3. Op het niveau van individuele (persoonlijke) beschermingsmiddelen (PBM’s) ziet de veiligheidscoördinator ook toe op het gebruik van – specifiek voor dit voorbeeld – hoogkwalitatieve stofmaskers.

Hoe weet ik of mijn aannemer veilig werkt?

Voor de leek is het niet altijd zo evident om te achterhalen of hij of zij met een aannemer in zee gaat die veilig werkt. Het feit of een bouwonderneming het Safety My Priority-charter ondertekend heeft, is zeker al een positieve indicatie. Maar belangrijk is ook om als bouwheer uw licht op te steken bij uw architect, die doorgaans vertrouwd is met de kwaliteit die de aannemers uit uw streek bieden. Bovendien is er de oeroude mond-aan-mondreclame. Leg uw oor te luisteren bij mensen die reeds eerder met aannemer X of Y gewerkt hebben.

Tot slot bestaat er bij Fedris, het federaal agentschap voor beroepsrisico’s, ook een soort ’blacklist’ van aannemers met verzwaard risico. Het gaat om bedrijven met een hoge frequentie- en ernstgraad aan arbeidsongevallen.

Een ding is zeker: uit een grootschalige studie uitgevoerd in het Verenigd Koninkrijk (dat tot de top drie behoort op het vlak van veiligheid op het werk), blijkt dat bouwondernemingen die veel belang hechten aan een veilige werkomgeving, ook uitstekend scoren in ranglijsten op basis van economische factoren, zoals toegevoegde waarde en rendabiliteit. Investeren in veiligheid loont dus. En gelukkig raken steeds meer aannemers daarvan overtuigd!

Wat is het ideale scenario als meerdere aannemers tegelijk, of kort na elkaar, op de bouwplaats aanwezig zijn?

Voor aanvang van de werf zijn eenduidige communicatie en duidelijke afspraken onontbeerlijk. Kiezen bouwheer en architect ervoor om het bouwproces in verschillende ‘loten’ uit elkaar te trekken? Dan werken de meeste aannemers rechtstreeks voor de bouwheer. Dit in tegenstelling tot het bouwproces van een sleutel-op-de-deur-woning, waarbij een hoofdaannemer alle onderaannemers aanwijst en onder contract legt.

In het scenario waarbij verschillende aannemers verschillende bouwfasen uitvoeren – de zogeheten nevenaanneming - zijn coördinatiestructuurvergaderingen zo mogelijk nog belangrijker. Ook in functie van planning, efficiëntie en kostenplaatje.

Stel: de aannemer van uw ruwbouwwerken plaatst een torenkraan. Dan kan uw veiligheidscoördinator bespreken of die torenkraan, uiteraard tegen een billijke vergoeding, niet kan blijven staan voor de onder- of nevenaannemers die later in het bouwproces aan de slag gaan. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld de opbouw en het gebruik van stellingen.

Ook in de bouw geldt dus: sharing is caring!